DUMARKA IYO WIXII LAGA QORAY QEYBTII KOOWAAD

Yaa meel uun aduunka ka mid ah ku arkay ama ku maqlay cid iibineysa RAAXO Lacag kasta ha joogtee ? Ma jirtaa cid heysata oo si uun ku soo gashay ?  

    

  ( Hal ku dhiga qoraalka )
Hooyada caruurteeda wey tuntaa laakiin cid kale uma ogola. 

Qormadan kuma saabsana dumarka maxey jecel yihiin maxeyse neceb yihiin ? Waxaanse soo bandhigi doonaa sahmin ama daraasado laga sameeyay meelo kala duwan oo caalamka ah 10kii sano ee u danbeeyay. Waxaadan ogeyn oo aad barataa waxey qeyb weyn ka qaadataa aqoonta aad u leedahay haddii sheeko ama shaahidba aad ku aragto.

 

Warbixintan ma ahan hal dhinac oo kaliya waa qeybaha kala duwan ee ay ku lug leeyihii dumarka waaan qeybtii koowaad qormooyin taxane ah oo aan ka diyaariyay.

Dalalka dhaqaalaha caalamka ku hormaray sida Mareykanka faransiiska ingiriiska ayaa ka mid ah meelaha daraasadahan aan isku soo ururiyay laga sameeyay kamana marna AFRIKA.

Hay'adda amnesty international ayaa ku daabacday webkeeda amnestyusa.org in 90kii ilbiriqsi ama daqiiqad iyo badhkiiba ay hal dumar ah u dhimato sabab la xidhiidha xiligga uurka ama dhalmada taasi oo ka dhigan 350,000 oo Dumar ah ay sanad walba u dhintaan xaaladahaa.

Labaatanka dumar ah ee ugu qanisan ama ugu taajirsan adduunka lacagta ay heystaan waa kuwa ay ka dhaxleen waalidkood ama raggooda sidaana waxaa lagu qoray websitka forbes.com.

Dhinaca hadalka baaritaan ay sameysay Jaamacadda University of Maryland laba sano ka hor ayey ku ogaasdeen in dumarka maalintii ay hadlaan 20 kun oo eray taasoo micnaheeda tahay in ragga ay hadlaan celcelis ahaan maalintii 13 kun oo eray sidaasi waxaa lagu daabacay wargeyska Dailymail.co.uk oo ka soo baxa dalka Britain.

Qiyaasihii u danbeeyay ee laga sameeyay dalka ingiriiska waxaa lagu ogaaday dumarka ingiriiska in ay heystaan 19 kabaha ay xidhaan laakiin 7 kaliya ay ka isticmaalaan inta kale ay guriga ayey iska yaalaan.

Dalka ruushka dumarka ku nool waxey sagaal milyan ka badan yihiin ragga ku nool ruushka dhamaan dumarkaasi ayaa ku nool dhulka beeraha leh ee aan magaalooyinka aheyn.

Xarunta ilaalinta cudurada iyo ka hortaga dalka mareykanka ee magaceeda loo soo gaabiyo ( CDC ) Center for disease control and prevention ayaa soo saartay warbixin ku saabsan in boqolkiiba afartan 40% caruurta ku dhalata dalka mareykanka ay dhaleen dumar aan la guursan ( ku dhalay sifo aan sharci aheyn )

Dhamaan dumurka caalamka ku nool ayaa ka go,an xirashada dhar ay jeclyihiin ugu yaraanna waxey ku bixiyaan sanad. dharkaa ayaa isugu jira kuwa meesha ay joogta aan laga helin laga yaabee kuwa ag yaal in ay ka tayo wanaagsan yihiin.

Dumarka ayaa ooyi kara celcelis ahaan inta u dhaxeysa 30 ilaa 64 goor sanadkii halka ragga ay iyaguna ooyi karaan 6 ilaa 17 jeer .oohintaa oo ku timaado hadba xaalad run iyo beenba.

Wargeyska dailymail ayaa qoray sidan : Ragga maalintii waxey been sheegaan 6 mar halka dumarka ay ku laba jibaarmaan.

Beenta Dumarka:

• Wax dhib ah ma jiraan waa caadi
• Waa markii iigu danbeysan ma dhaceyso mar kale
• Batariga ayaa iga dhacay sidaas ayaad ii weysay
• Waan ka xumahay wan u xiisay la hadalkaada
• Waan kugu soo dhawahay, waddada ayaa JAM ah
• Mobeylka iga xun mid fiican ma ii iibineysaa
• Hallow hallow waxba ma maqlo malaha waa anteenka
• Waxba ma jiraan xoogaa waan yara xanunsanaya
• Ha werwerin dhinacaaga ayaan ahay
• Maanta madaxa ayaa i xanunaya ( warkaada lama rabo ogow)
• waxba ma cuni karo mar dhow ayaan wax cunay

Qoraal walba dhaliisha iyo amaantiisa ayuu leeyahay fadlan hala xishoon. Qeybtii koowaad qormooyin kookooban oo ku saabsan dumarka halkaa ha inoo joogto la soco insha allaah maalinta Axadda 24ka bishan janaayo 2016 qeybtii labaad.

W/Q Siciid Xagaa Afrax

Email: sxagaa@hotmail.com